Εγκλωβισμένοι στον μικρόκοσμο του εαυτού

.
Όσο πιο επίμονα προσπαθεί κάποιος να πείσει για τη σπουδαιότητα των έργων του, τόσο πιο απίθανο να έχει στο ενεργητικό του σπουδαία έργα. Όταν τα έργα δεν έχουν τίποτα να πουν, τα λόγια γίνονται φλύαρα, για να καλύψουν το ένοχο κενό μιας εκκωφαντικής σιωπής. Επιστρατεύονται τότε υπερθετικοί βαθμοί, ρητορικά σχήματα και βαρύγδουπες λέξεις (δημοκρατία, εθνική σωτηρία κ.λπ.). Αλλά η προπαγάνδα, η εντυπωσιοθηρία, η υπερβολή, το ψέμα έχουν ως αποτέλεσμα τον ευτελισμό της γλώσσας, τον βιασμό της λογικής και την απονοηματοδότηση των λέξεων. Οι λέξεις καταντούν αισχρές παρωδίες του εαυτού τους. Ο λόγος κενώνεται από αληθές περιεχόμενο και εκφυλίζεται σε θόρυβο. Γι’ αυτό οι ομιλίες των πολιτικών είναι βαρετές, κουραστικές: ο θόρυβος κουράζει. Δεν είναι ότι λείπουν από τις ομιλίες τους ωραίες λέξεις και έξυπνα σχήματα, είναι ότι τη στιγμή που εκφέρονται από τα δικά τους χείλη αδειάζουν από περιεχόμενο.

Ο κενός λόγος εκφέρεται από κενούς ανθρώπους. Το κενό που αποκαλύπτεται στο βλέμμα τους δεν είναι παρά μια αμυδρή αντανάκλαση του κενού που βασιλεύει μέσα τους. Είναι μέσα τους κενοί, γιατί ο εαυτός δεν μπορεί να γεμίσει τον εαυτό του. Ο εαυτός μόνο από τον Άλλο γεμίζει. Ο νάρκισσος είναι προσηλωμένος στο είδωλό του, ο ιδιοτελής προσηλωμένος στις ατομικές του επιδιώξεις· δεν υπάρχει στο κάστρο του εαυτού χαραμάδα για να εισχωρήσει ο Άλλος. Όταν δεν υπάρχει χαραμάδα για τον Άλλο, λείπει η δυνατότητα για αλήθεια. Γιατί η αλήθεια δεν συλλαμβάνεται ατομικά, παρά μονάχα κοινωνείται. Η αλήθεια είναι ένα διαρκές ομαδικό άθλημα, όχι μια οριστική ατομική νίκη.

Σκληρή δοκιμασία για τα νεύρα μας η παρέλαση πρωταθλητών του κενού από τις τηλεοπτικές οθόνες, με σημαιοφόρο το αξιοθρήνητο πλάσμα που παριστάνει τον πρωθυπουργό. Κοιτάζουν μα δε βλέπουν, ακούνε μα δεν κατανοούν, μιλάνε μα δεν λένε. Καμιά χαραμάδα για τον Άλλο. Καμιά ρωγμή στο πέτρινο προσωπείο. Ούτε μία σπίθα πρωτοτυπίας, ευφυΐας, γνησιότητας. Δεν χρειάζεται να αναλύσεις τα «επιχειρήματά» τους, για να βγάλεις τα συμπεράσματά σου· η ανία, η κούραση που σου προκαλεί ο λόγος τους σε πληροφορούν με αρκετή εγκυρότητα: είναι κάλπηδες.

Ο Σαρτρ είχε πει: «Η κόλαση είναι οι άλλοι». Δεν είπε ψέματα. Είπε, όμως, τη μισή αλήθεια – ίσως, το μέρος που τον αφορούσε. Πράγματι: για τον νάρκισσο, για τον ιδιοτελή, οι άλλοι σημαίνουν ανταγωνισμό, απειλή, εμπόδια, οι άλλοι είναι εχθροί που πολιορκούν το κάστρο. Όμως, για τον άνθρωπο που είναι πρόσωπο, δηλαδή για κείνον που είναι στραμμένος (και) προς τα έξω, που έχει ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, που είναι έτοιμος όχι μόνο να πάρει, μα και να δώσει, που αναπαύεται περισσότερο στο «εμείς» παρά στο «εγώ», οι άλλοι είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στον παράδεισο. Αυτή είναι η μισή αλήθεια που παραλείφθηκε.

Οι εγωμανείς της πολιτικής και των ΜΜΕ που τρέφουν τηλεοπτικώς τη βραδινή μας κατάθλιψη εχθρεύονται τον λαό, είναι πασιφανές. Ανάλογα με τις περιστάσεις, τον βλέπουν είτε σαν θήραμα είτε σαν υποζύγιο είτε σαν απειλή. Ποτέ ως ομοούσιο εταίρο στο ενωτικό «εμείς». Νομίζουν ότι τους συμφέρει να ψεύδονται, να εξαπατούν, να χειραγωγούν. Αυταπατώνται. Υπολογίζουν με βάση τα περιορισμένα δεδομένα του μικρόκοσμου που περατώνεται στα τείχη του κάστρου.

Οι κατάπτυστοι θύτες μας είναι, πριν από όλα, θύματα του εαυτού τους. Εγκλωβισμένοι στον περιτειχισμένο μικρόκοσμο του εαυτού, δεν γνώρισαν ποτέ τον ηδονικό ίλιγγο ελευθερίας της διακινδύνευσης στα ανοιχτά λιβάδια. Γι’ αυτό, όταν, μετά από καιρό, θα έχει πια σβήσει η οργή του κόσμου, θα απομείνει ο οίκτος για αυτά τα στερημένα ανθρωπάρια, που κατασπατάλησαν τη ζωή τους στη μία όχθη της αλήθειας: αυτήν της κολάσεως.

Ρομπέν

.