Θανάσιμες πρωτιές

«Στον νόμιμο τζόγο οι Έλληνες εκτιμάται ότι ξόδεψαν το 2007 πάνω από 6 δισ. ευρώ ή περίπου το 2,7% του ΑΕΠ για τη συγκεκριμένη χρονιά»... «Η κατά κεφαλήν δαπάνη στην Ελλάδα σε παιχνίδια λοταριών (η λοταρία της Ελλάδας είναι ο ΟΠΑΠ) είναι η υψηλότερη μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, ενώ παγκοσμίως κατατάσσεται στην τρίτη θέση. Μόνο στη Σιγκαπούρη και στην πολιτεία της Μασαχουσέτης οι κάτοικοί τους ξοδεύουν περισσότερα.» (Καθημερινή, 2/11/2008)

Αυτό είναι απαράδεκτο. Ανεπίτρεπτο. Έπρεπε σαφώς να είμαστε στην πρώτη θέση. Το αξίζουμε. Βέβαια, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο κάποιος να μαγείρεψε τα νούμερα. Ευτυχώς, στα επί μέρους ρεφάρουμε:

«Η αγορά του στοιχήματος στην Ελλάδα (αναφέρεται ειδικά στο «Πάμε Στοίχημα» του ΟΠΑΠ) είναι με απόσταση η μεγαλύτερη στον κόσμο.» (Καθημερινή, 9/11/2008)

Τώρα κάπως ησύχασα. Να μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι στον ιλιγγιώδη τζίρο (6 δισ. ευρώ ετησίως) του νόμιμου τζόγου πρέπει να προσθέσουμε τα όσα παίζονται σε παράνομα στοιχήματα (φρουτάκια, χαρτοπαικτικές λέσχες, μπαρμπουτιέρες, ακόμη και σε σκυλομαχίες και κοκορομαχίες), που, σύμφωνα με εκτιμήσεις παλαιότερου δημοσιεύματος του «Αγγελιοφόρου» (12 Δεκεμβρίου 2004), είναι άλλα τόσα. Κοντολογίς, είναι πολλά τα λεφτά, Άρη.

Η πρωτιά στον τζόγο είναι ένα μόνο παράδειγμα της ακόρεστης δίψας του νεοέλληνα για πρωτιές. Υπάρχουν κι άλλα. Λόγου χάριν:

• Πρώτοι στον κόσμο σε κατά κεφαλήν κατανάλωση τσιγάρων ή, αλλιώς, οι πιο θεριακλήδες καπνιστές του πλανήτη. (Βήμα, 7/5/2006)
  
• Περίπου σε 4 ώρες εκτιμάται ο μέσος όρος ημερήσιας τηλεθέασης στην Ελλάδα, κορυφαία επίδοση στην ΕΕ.
• Πρώτοι σε παιδική παχυσαρκία στην Ευρώπη, δεύτεροι στον κόσμο, μετά τους Αμερικάνους.
• Πρώτοι στην Ευρώπη σε κατανάλωση ουίσκι.
• Πρώτοι σε τροχαία ατυχήματα.
• Δεν θυμάμαι αν έχω διαβάσει στατιστική, αλλά έχω την αίσθηση ότι είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη και στον δανεισμό των νοικοκυριών. Σίγουρα, πάντως, ψηλά στη λίστα.

Μία ή δύο πρωτιές δεν προκαλούν ανησυχία, αλλά ένας κατά συρροή πρωταθλητισμός δεν μπορεί παρά να εγείρει κάποια ερωτήματα.

Πρώτον. Είμαστε (από τη φύση μας) αυτοκαταστροφικοί, παγίως ανενημέρωτοι ή απλά ηλίθιοι;

Δεύτερον. Όταν πετάμε τόσο χρήμα από το παράθυρο, πώς ορίζεται η περίφημη «οικονομική στενότητα» που βιώνουμε σε αυτόν τον τόσο αντιφατικό τόπο;

Τρίτον. Τι σημαίνουν όλα αυτά για το μέλλον του λαού μας;

Στο πρώτο δυσκολεύομαι να απαντήσω. Δεν νομίζω ότι ευθύνεται μόνο ένας παράγοντας, μάλλον πρόκειται για συνδυασμό. Αλλά πιστεύω ότι η απάντηση έχει να κάνει και με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο. Ο νεοέλληνας ζει το τώρα, στο τώρα, για το τώρα. Ο νεοέλληνας συμπεριφέρεται σαν ανώριμο και κακομαθημένο παιδί. Δεν ξέρει να περιμένει, είναι πολύ large για να προνοεί, απεχθάνεται να οικονομεί, να επενδύει ή να «χτίζει» σε βάθος χρόνου. Η Ελλάδα είναι η χώρα του ήλιου και των διακοπών και η φιλοσοφία των ιθαγενών αποτυπώνεται εναργέστατα στο βαθυστόχαστο απόφθεγμα «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ’ αγόρι μου» καθώς και στο «ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξει ο κώλος μας».

Ως προς το δεύτερο ερώτημα, η απάντηση, υποθέτω, είναι ότι φτωχός σήμερα είναι όποιος δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να ικανοποιεί τα βίτσια του. Σε παλαιότερες εποχές απένταρο έλεγαν κάποιον που δεν είχε λεφτά για ψωμί και για γάλα. Σήμερα άφραγκο λένε κάποιον που δεν έχει λεφτά για τσιγάρα. Ακόμα και μ’ αυτόν τον χαλαρό ορισμό, αποδεικνύεται ότι άφραγκοι τελικά είναι πια ελάχιστοι στη χώρα μας, αφού με απλές αριθμητικές πράξεις προκύπτει ότι η μέση τετραμελής ελλαδική οικογένεια ξοδεύει κάθε χρόνο πάνω από 6000 € (έξι χιλιάδες ευρώ) στα τσιγάρα, στα ποτά και στα παιχνίδια (τυχερά). Και μάλιστα υπό συνθήκες οικονομικής «στενότητας». Πού να είχαμε και ευμάρεια!

Το συμπέρασμα είναι ότι το μέλλον του λαού μας διαγράφεται δυσοίωνο. Αν δεν αλλάξουμε ριζικά νοοτροπία και συνήθειες, είναι περίπου βέβαιο ότι σε πολύ λίγες δεκαετίες, ίσως δύο ή τρεις, ο ελληνικός λαός, αν υπάρχει ακόμα, θα είναι αποδεκατισμένος, βαριά άρρωστος και χρεοκοπημένος. Δηλαδή μια ανάσα από τον αφανισμό. Το χειρότερο δεν είναι το γεγονός αυτό καθαυτό, δηλαδή η κατάσταση στη οποία ο λαός μας βρίσκεται ή αυτή στην οποία θα περιέλθει. Το χειρότερο είναι ότι η κατάσταση αυτή είναι αποτέλεσμα ανεπίγνωστης εσωτερικής παθολογίας. Κάτι παθολογικό το παραδέχεσαι απρόθυμα, κάτι εσωτερικό το ξεριζώνεις με πολύ πόνο, ενώ κάτι ανεπίγνωστο δεν το βλέπεις καν, για να το πολεμήσεις. Με λίγα λόγια, είναι δύσκολο να αλλάξουμε.

Πάντως, δεν υπάρχει λόγος να θορυβηθούμε με μερικές στατιστικές αμφισβητήσιμης αποδεικτικής ή έστω ενδεικτικής αξίας. Αν ψάξουμε όλα τα παντελόνια μας, όλο και κάποιο πενηντάευρο θα βρούμε. Εκεί έξω μας περιμένει ένας παράδεισος με πιλάφια, τυχερά παιχνίδια, καπνό, αλκοόλ και κάθε είδους ηδονή. Η ζωή είναι ωραία.

Ρομπέν