Κυριακή 20 Ιουνίου 2010

Και τώρα τι κάνω, εγώ προσωπικά;

.
Ανεξάρτητα από το αν τελικά η οικονομία μας χρεοκοπήσει και επισήμως, το κοινωνικό μοντέλο έχει ήδη χρεοκοπήσει. Η χρεοκοπία του κοινωνικού μοντέλου οφείλεται κυρίως στη φθορά και την εξουδετέρωση που υπέστη η ιδιοπροσωπία της συλλογικότητάς μας από την αμφίρροπη ενδογενή σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που ήμασταν (Έλληνες, Μεσόγειοι, Νότιοι, Ανατολικοί-Ανατολικοδυτικοί) και σε αυτό που αποφασίσαμε ότι θέλουμε να γίνουμε (Δυτικοί, Δυτικότεροι των Δυτικών).

Η ενδογενής τάση αλλοίωσης της ιδιοπροσωπίας μας βρήκε έδαφος να πατήσει, όταν ιδρύθηκε το νεοελληνικό κράτος, πριν από σχεδόν δύο αιώνες. Αλλά τις τελευταίες δεκαετίες, με την ψηφιακή επανάσταση και με την εξωστρέφεια που ευνοήθηκε από τη συγκοινωνιακή ευχέρεια, η τάση μεγιστοποιήθηκε. Το ενδιαφέρον (και μάλλον τρομαχτικό) στοιχείο είναι ότι αυτή η κλιμάκωση δεν συνάντησε κανένα εμπόδιο. Μόλις οι τεχνικές συνθήκες της το επέτρεψαν, η τάση έγινε νόμος. (Η εξουδετέρωση που λέγαμε.)

Έτσι, από τον ελληνικό καφέ περάσαμε ανεπαισθήτως στον freddo. Από το ταβερνάκι στην disco και, ακολούθως, στο clubbing. Από τη γειτονιά στη γειτνίαση ακοινώνητων ενοίκων. Από την Ορχήστρα των Χρωμάτων στον DJ Tiesto. Από τον πατριωτισμό στην αρνησιπατρία. Από το ιερό στο ανίερο. Από την αρχοντιά στην ευτέλεια. Από τη σοφία στην πληροφορία. Από τη γνώση στη γνώμη.

Αυτή η κατωφέρεια δεν ορίζεται απαραίτητα και πάντα ως ανωτερότητα του ελληνικού έναντι του δυτικού. Το πρόβλημα δεν είναι η υψομετρική διαφορά από το δυτικό. Το πρόβλημα είναι ο δυτικισμός, ως άκριτος και άγονος μιμητισμός. Κατωφέρεια συνιστά η άρνηση του εαυτού: πτώση από τα ύψη του εαυτού στα βάθη του μη εαυτού. Ακόμα, δε, πιο απότομη κατωφέρεια είναι η άγνοια του εαυτού. Διότι άλλο να αρνείσαι αυτό που είσαι αφού το έχεις γνωρίσει – άρα μετά κρίσεως – και άλλο (έτι κατωφερές) να το αρνείσαι χωρίς καν να το έχεις γνωρίσει – οπότε έχουμε να κάνουμε με κρημνώδη χαυνότητα.

Ο Ελβετός φιλόσοφος και ψυχολόγος Ζαν Πιαζέ (1896-1980) επηρέασε όσο ελάχιστοι τη σύγχρονη παιδαγωγική με το έργο του. Στο δοκίμιό του Το δικαίωμα της εκπαίδευσης στο σύγχρονο κόσμο υποστηρίζει ότι η λογική δεν είναι έμφυτη στον άνθρωπο, αλλά πλάθεται με την εκπαίδευση, όπως ακριβώς και η ηθική. Ο ίδιος είχε δηλώσει (το 1934) ότι «μόνο η παιδεία μπορεί να σώσει τις κοινωνίες μας από μια πιθανή κατάρρευση, είτε βίαιη είτε σταδιακή».

Αν ο Πιαζέ έχει δίκιο, τότε δεν πρέπει καθόλου να απορούμε για τα κύματα αλογίας και αμοραλισμού που δέρνουν την κοινωνία μας. Δρέπουμε τους καρπούς της ανατροφής και της παιδείας που δώσαμε.

Μα τίποτα δεν μας εμποδίζει, ακόμα και τώρα, να κάνουμε μεταβολή και να πάρουμε τον δρόμο προς τα πίσω. Δεν είναι δύσκολο – νωπό το μονοπάτι. Ούτε επώδυνο είναι – μάλιστα, με το πρώτο κιόλας βήμα της επιστροφής θ’ αρχίσει να γιορτάζει ο εαυτός τη χαρά του νόστου.

Κανένας και τίποτα, καμιά κυβέρνηση, καμία ΕΕ ή ΕΚΤ, κανένα ΔΝΤ, καμιά εξαγγελία και κανένα μέτρο δεν μπορεί να μας εμποδίσει να ξαναβρούμε τον εαυτό μας, αν το θελήσουμε. Στο χέρι μας είναι, εξαρτάται από μας, από τον καθένα προσωπικά, να ανθίζουν πάλι γιασεμιά στα μπαλκόνια μας. Να μυρίζουν μουσακά οι γειτονιές μας. Να σκορπίζουν μελωδίες του Χατζηδάκη από τις ανοιχτές μας μπαλκονόπορτες. Να ακούγονται λόγια των ποιητών στις κουβέντες μας. Να εστιάζουν στο ουσιώδες οι προβληματισμοί μας. Να κατασιγάσει ο θόρυβος γύρω μας και μέσα μας. Να αποκτήσουν όραμα γνώσης και προσφοράς οι μαθητές και οι φοιτητές μας.

Παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής στον εαυτό μας θα επιτύχουμε κάτι παραπάνω από το να σώσουμε την οικονομία, τη χώρα και την ψυχή μας. Σύμφωνα, πάντα, με τον Πιαζέ (Δυτικός ήτο, κάτι θα ήξευρε), θα δώσουμε στην επόμενη γενιά την ευκαιρία να «αναπτυχθεί φυσιολογικά». Να ζήσει μια ζωή ανθρώπου, πάει να πει με λογική και ηθική, και όχι ζώου άλογου και ασυνείδητου πλην μοδέρνα ψιμυθιωμένου.

Ρομπέν

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

!

E[BLOG]HMENOΣ (a.k.a kaliteros) είπε...

Γεια σου Ρομπέν. Το κείμενο...εξαιρετικό. Εγώ όμως θα σχολιάσω...απαισιόδοξα.
Εάν δώσουμε αυτό το κείμενο σε όλους τους Ελληνες για να το διαβάσουν τότε...το 80% αυτών δεν θα καταλάβει τίποτα. Από το υπόλοιπο 20%, οι μισοί (10% του πληθυσμού) θα το καταλάβουν, θα συμφωνήσουν αλλά θα πουν "δεν μα χέζεις ρε Ρομπέν, βολεμένοι είμαστε με την υπάρχουσα κατάσταση, δεν κάνω τίποτα απο όσα λες". Μένει ένα 10% του πληθυσμού που θα συμφωνεί και θα είναι πρόθυμο να ακολουθήσει το σκεπτικό της ανάρτησής σου. Από αυτούς, οι μισοί (δλδ 5% του πληθυσμού) δεν θα μπορούν να είναι "ενεργοί" λόγω της "βιοπάλης"/καθημερινού μόχθου. Άρα μένει ένα 5% του πληθυσμού που θα είναι πρόθυμο και θα μπορεί να πάρει το δρόμο της επιστροφής στον εαυτό του. Και εδώ γεννιούνται δύο ερωτήματα.
α) το 5% του πληθυσμού είναι αρκετό;
β)πως θα αυξήσουμε αυτό το ποσοστό;Δε βλέπω τον τρόπο.
Κατ'εμέ η μόνη λύση μπορεί να έρθει απο αυτό το 5%, αλλά και πάλι βασανίζομαι να βρω τον σωστό/αναίμακτο τρόπο/σχέδιο.

Ρομπέν είπε...

Καλύτερε,
Σωστή η στατιστική και εύλογα τα ερωτήματα.
Αφενός, έχω την αίσθηση ότι οι αλλαγές τελικά από αυτό το 5% προέρχονται. Το υπόλοιπο 95% συνήθως είτε μένει αμέτοχο είτε αφήνεται να οδηγηθεί από το 5% (μιλάω για περιπτώσεις σημαντικών αλλαγών, όπως ιδεολογικές/κοινωνικές επαναστάσεις κλπ).
Αφετέρου, έχω μια κάποια ελπίδα ότι τα ζόρια που έρχονται ίσως να ξεβολέψουν πολλούς και να λειτουργήσουν αφυπνιστικά, προσθέτοντας μερικές μονάδες στο έρμο το 5% (όχι κάτι θεαματικό).
Αν μια κρίση δεν το καταφέρει, τότε τίποτα δεν μπορεί.

Arkon είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.