Κατάρρευσης συνέχεια

Ο αρχικακομοίρης της ιστορίας είναι ο Λάκης. Ο Λάκης περίπου επιβιώνει με τον βασικό μισθό, αλλά όταν ήταν μικρός έβλεπε “Melrose Place” και λιγουρεύτηκε την πισίνα. Οι οικονομίες του δεν φτάνουν ούτε για τον βατήρα, όμως ο Λάκης ψυχώνεται με το φιλοσόφημα «μια ζωή την έχουμε» και το αποφασίζει: θα ζητήσει δάνειο. Ο τραπεζίτης διαπιστώνει ότι η πιστοληπτική ικανότητα του Λάκη, βάσει των εισοδημάτων του, είναι ανύπαρκτη, αλλά πέφτει κι αυτός θύμα του ιδίου φιλοσοφήματος και του το δίνει.

Όμως ο τραπεζίτης έχει κι εκείνος όνειρα, σαν τον Λάκη, γιατί έβλεπε κι εκείνος το “Melrose Place”. Κι αφού τα λεφτά της τράπεζας τα έδωσε στον Λάκη και αφού μια ζωή την έχουμε, παίρνει δάνειο από μεγαλύτερη τράπεζα – ή τιτλοποιεί το δάνειο του Λάκη και το πουλάει σε άλλη τράπεζα, που είναι ουσιαστικά το ίδιο. Μα κι η μεγάλη τράπεζα έχει ξεπαραδιαστεί με το να δανείζει τις μικρές, επομένως δανείζεται κι αυτή για να πραγματοποιήσει τα δικά της σχέδιά. Τελικά, όλοι βλέπανε “Melrose Place”. Επίσης, όλοι, από τον Λάκη μέχρι τον Ροκφέλερ, έχουν επενδύσει και σε ένα χαρτοφυλάκιο μετοχών, για τις δύσκολες μέρες του χειμώνα.

Αυτό είναι το κυρίαρχο μοντέλο οικονομίας σήμερα. Όλοι δανείζονται από όλους και όλοι τζογάρουν στα πάντα. Τα επενδυτικά παράγωγα δεν είναι παρά νομιμοποιημένα στοιχήματα, όπως άλλωστε και οι μετοχές. Η άνθηση αυτού του παρασκηνίου διευκολύνεται από το γεγονός ότι οι αξίες που ανταλλάσσονται είναι άυλες. Έτσι, είναι πολύ πιο δύσκολο να έχεις αίσθηση της πραγματικής αξίας του προϊόντος που αγοράζεις και πουλάς, π.χ. μιας μετοχής. Εκτός και αν είσαι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της μετοχοποιημένης εταιρίας. Ενώ, όταν ψωνίζεις μελιτζάνες στη λαϊκή, σου έρχεται πολύ πιο φυσικό να κρίνεις αν είναι ακριβές ή όχι.

Ανακεφαλαιώνοντας: η σημερινή δυτικού τύπου οικονομία είναι σε μεγάλο ποσοστό άυλη – δηλαδή αέρας – και πατάει σε δύο σαθρούς πυλώνες, τον δανεισμό και τον τζόγο.

Έχουμε, λοιπόν, από τη μια μεριά τον Λάκη, που ο άνθρωπος ιδρώνει και παράγει κάτι, ας πούμε μπαλάκια του τένις, και από την άλλη μεριά μια στρατιά παπατζήδων, που παίρνουν τη ζωή του Λάκη και τη σπάνε σε στοιχήματα. Τι τιμή θα έχουν τα μπαλάκια του τένις αύριο; Θα αγοράσει ο Λάκης αυτοκίνητο; Θα πάει διακοπές; Θα συνεχίσει να πληρώνει τις δόσεις του δανείου του; Σε αυτό το σημείο η μαφία των παπατζήδων (χρηματοπιστωτικών λειτουργών) αιτείται την αρωγή της μαφίας των πολιτικών και της μαφίας των ΜΜΕ. Οι πολιτικοί φροντίζουν, ώστε τα πάντα να είναι νόμιμα: άυλες ωρολογιακές βόμβες, θεσμική τοκογλυφία, μαζικό μπαρμπούτι. Τα ΜΜΕ απλώς προβάλλουν το “Melrose Place”.

Μέχρι που, μια μέρα, συμβαίνει το μοιραίο. Ο Λάκης δεν είναι πλέον σε θέση να πληρώσει τη δόση του δανείου του. Αλλά χωρίς τη δόση του Λάκη ο τραπεζίτης δεν μπορεί να πληρώσει το δικό του δάνειο στη μεγαλύτερη τράπεζα και η μεγαλύτερη στην ακόμα μεγαλύτερη κ.ο.κ. Πανικός επικρατεί στην αγορά. Τράπεζες κλείνουν. Οι επενδυτές φρικάρουν. Τα μπαλάκια του τένις «πέφτουν» στο χρηματιστήριο. Τα μπαλάκια των παπατζήδων υποχωρούν στη βουβωνική χώρα. Τα ΜΜΕ βγάζουν την κασέτα της καλιφορνέζικης Εδέμ και βάζουν την κασέτα του οικονομικού Αρμαγεδδώνα. Οι πολιτικοί αποδεικνύονται πιο ψύχραιμοι και δίνουν την προφανή λύση: σώζουν τις τράπεζες από την πτώχευση, παρέχοντας σε αυτές πακτωλούς χρημάτων των φορολογούμενων πολιτών.

Ο καχύποπτος συνωμοσιολόγος αναρωτιέται: 1. Πού βρέθηκε ξαφνικά όλο αυτό το χρήμα; Σε γενικές γραμμές, οι κυβερνήσεις δεν μυξοκλαίνε για τα ελλείμματα και για τα άδεια ταμεία; 2. Λες το παιχνίδι να είναι στημένο, ώστε να γίνει η μεγαλύτερη αρπαχτή του αιώνα, μια κολοσσιαία και ακαριαία ανακατανομή πλούτου από τους πολλούς στους λίγους και μάλιστα με τις ευλογίες και τους αναστεναγμούς ανακούφισης των πολλών;

Αλλά ας κρατήσουμε στάση αναμονής και επαγρύπνησης. Ο χρόνος θα δείξει. Σε όσους θέλουν να δουν.

Το σίγουρο είναι ότι ο Λάκης δεν χάρηκε ποτέ το σπίτι με την πισίνα. Έμεινε άνεργος, γιατί το εργοστάσιο που κατασκεύαζε τα μπαλάκια του τένις πτώχευσε, τον κυνηγάνε οι τράπεζες και οι δικηγόροι για ληξιπρόθεσμες δόσεις, δεν έχει το νομικό δικαίωμα να κηρύξει και ο ίδιος πτώχευση και να την πουλέψει στην Καραϊβική με αποζημιώσεις εκατομμυρίων δολαρίων, βλέπει τις μετοχές του να κατρακυλάνε, λούζεται καθημερινά την καταστροφολογία των καναλιών και, στο καπάκι, του σερβίρουν ως τετελεσμένο ότι οι φόροι που πληρώνει θα δοθούν πεσκέσι στους παπατζήδες. Και μην πει κανείς ότι το κράτος δεν χαρίζει, αλλά «εθνικοποιεί», δηλαδή γίνεται συνεταίρος. Ναι, και; Μήπως αυτός ο συνεταιρισμός αποσκοπεί να υπηρετήσει το λαό; Μήπως του ιδίου φυράματος λαμόγια που κουμαντάρουν τις τράπεζες δεν κουμαντάρουν και το κράτος; Και τα ΜΜΕ; Μήπως δεν ανήκουν όλοι στο ίδιο συνάφι; Αστεία πράγματα.

Και ποία η λύσις, θα ρωτήσετε. Λύσεις δεν γνωρίζω. Βήματα ίσως. Βήματα επίγνωσης. Ιδού το πρώτο: Είμαστε σε πόλεμο. Το γεγονός ότι ο πόλεμος είναι ακήρυχτος κι αναίμακτος δεν ακυρώνει τον κίνδυνο, αντίθετα τον επαυξάνει, γιατί τον καθιστά ασυναίσθητο, δηλαδή “stealth”.

Ο Χρήστος Γιανναράς, σε ένα πρόσφατο άρθρο του στην Καθημερινή, προτείνει (ως μία κάποια λύση) να οργιστούμε, μπας και ξεθολώσουμε. Αξίζει να το διαβάσετε. Εδώ.

Σε καμία περίπτωση ως λύση, αλλά ως ατομική ψυχοθεραπευτική μέθοδο, επιτρέψτε μου να προτείνω τακτικές (έστω σύντομες) επιστροφές στην αθωότητα. Και για να ελαφρύνει το κλίμα, ορίστε μια αναδρομή σε μια εποχή αθωότητας – αν και οργουελικό ορόσημο – στο 1984:

Αναγνωρίζετε την εικοσάχρονη που ανεβάζει ο “boss” στη σκηνή προς το τέλος του clip; Αυτό το συμβάν στάθηκε η αρχή της καριέρας της. Η απάντηση εδώ.

Ρομπέν

ΥΓ1: Μια σύντομη και περιεκτική ανάλυση της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης θα βρείτε εδώ.

ΥΓ2: Μην πιστέψει κανείς ότι θεωρώ τον Λάκη άμοιρο ευθυνών για τα δεινά που περνάει. Έχει τις ευθύνες που του αναλογούν. Η άγνοια δεν είναι άλλοθι. Η άγνοια σκοτώνει.

ΥΓ3: Είμαι άνθρωπος με περιορισμένη αντίληψη, στα οικονομικά δε ακόμα πιο περιορισμένη. Σίγουρα δεν καταλαβαίνω πολύ καλά αυτά που συμβαίνουν. Αν η συλλογιστική μου έχει λάθη ή κενά, παρακαλώ ας με διορθώσουν οι πιο ειδικοί.